Bí mật công thức rèn luyện tư duy tài chính đỉnh cao cho con – Chuyên gia tâm lý Đặng Thị Thủy
Từ hành trình thăng trầm với tiền bạc và nhiều năm nghiên cứu tâm lý học, chuyên gia tâm lý Đặng Thị Thủy nhận ra rằng sự vững vàng tài chính không nằm ở số tiền kiếm được mà ở tư duy và cách con người làm chủ đồng tiền.
Từ đó, chuyên gia đúc kết nên “Công thức 5 bước rèn luyện tư duy tài chính đỉnh cao cho con” – mô hình giúp cha mẹ nuôi dưỡng cho con nền tảng tài chính lành mạnh từ sớm, để thế hệ sau không học bằng vấp ngã, mà trưởng thành qua trải nghiệm có hướng dẫn.
Vì sao cần dạy con về tài chính từ sớm?
Cho đến hiện tại, chuyên gia tâm lý Đặng Thị Thủy (Trung tâm Tâm lý và Phát triển Con người NHC Việt Nam – chi nhánh Yên Hòa, Trưởng ban Đào tạo và Phát triển Con người – NHC Group) đang điều hành một công ty đào tạo và đồng thời là chuyên gia tâm lý. Với nhiều người, đây là một cuộc sống mơ ước bởi chuyên gia được thoải mái tận hưởng niềm vui làm việc vì đam mê giúp đỡ mọi người chăm sóc sức khỏe tinh thần.
Nhìn vào thành công rực rỡ của chuyên gia Đặng Thủy hôm nay, ít ai biết rằng chuyên gia sinh ra và lớn lên trong một gia đình bần nông, cha mẹ từng khốn khó vì thiếu thốn tiền bạc.
Tuổi thơ của bố tôi gắn liền với những năm tháng vất vả. Vì từng trải qua nghèo khó, bố luôn lo sợ con cái phải lặp lại con đường cũ nên thường xuyên đặt kỳ vọng: phải học thật giỏi, thi đỗ đại học và ra Hà Nội lập nghiệp, khổ đời bố chứ không khổ đời con nữa. “Áp lực tạo kim cương” – chính áp lực về tiền đã trở thành động lực giúp tôi nỗ lực không ngừng và có được cuộc sống hạnh phúc như hiện tại.
Khi ở độ tuổi 20 – 30 và đi lên từ con số 0 nhưng chuyên gia Đặng Thủy đã 2 lần đạt đỉnh tài chính là sở hữu 1 triệu đô la. Tuy nhiên, song song với đó cũng là 2 lần chuyên gia trượt dốc, lại quay trở về số 0.
Sau khi lập gia đình, câu hỏi luôn ám ảnh trong tâm trí chuyên gia Đặng Thủy là: “Làm thế nào để giàu?”
Chuyên gia kể rằng: “Thời ấy, lương của tôi chỉ 2 triệu, chồng 8 triệu, tổng cộng 10 triệu – vừa đủ ăn tiêu. Tôi luôn tự hỏi: “Tại sao người khác có nhà, có xe, đi du lịch, có đất cát còn mình thì không? Làm sao để mình giàu như họ?” Nhờ câu hỏi ấy, tôi bắt đầu tìm hiểu phát triển bản thân và nhận ra: “Hỏi đúng thì sẽ có câu trả lời đúng.” Cộng thêm câu nói của bố: “Phi thương bất phú” nên tôi quyết định thử sức kinh doanh. Cơ duyên đầu tiên là làm môi giới vận tải biển, sau đó chuyển sang bất động sản.”
Năm 2007, bước chân vào lĩnh vực bất động sản với hai bàn tay trắng, không kiến thức, chỉ có niềm khát khao và sự nhiệt huyết, chuyên gia Đặng Thủy làm việc không ngừng, đi khắp nơi. Và chỉ sau một năm, chuyên gia đã kiếm được 300 triệu đầu tiên. Với một cô gái hơn 20 tuổi, con nhà nông dân, đó là con số trong mơ. Chuyên gia tiếp tục đầu tư, đặt cọc – bán – mua lại qua sàn. Và chỉ sau hơn một năm, chuyên gia Đặng Thủy đã có 1 triệu đô la Mỹ đầu tiên.
Giai đoạn 2007–2008, khi thị trường bất động sản bùng nổ, chuyên gia Đặng Thủy nhanh chóng trở nên giàu có: xây nhà cho bố mẹ, xây nhà thờ, mua đất, mua nhà… nhưng không giữ lại gì cho mình. Ai vay cũng giúp, tiền kiếm được bao nhiêu đều ra đi.
Đến năm 2010, thị trường lao dốc. Và vì thiếu kiến thức tài chính, kỹ năng quản lý tiền, chuyên gia Đặng Thủy rơi vào khủng hoảng: Đất nhiều nhưng chỉ là “trên giấy”, không thể bán, trong khi chi tiêu gia đình ngày một chồng chất. Chính lúc ấy, chị nhận ra nguyên nhân gốc rễ của mọi khó khăn là sự thiếu hiểu biết tài chính.
Chuyên gia chia sẻ rằng: “Học xong đại học là tôi lao vào kiếm tiền, nhưng có ai dạy quản lý tài chính cá nhân, đầu tư hay quản lý tiền đâu?”. May mắn là tôi vẫn giữ được niềm tin: “Mình sẽ giàu”. Tuy nhiên, vì không có nền tảng nên lúc lên thì “lên voi”, lúc xuống thì “xuống vực”.”
Có thời điểm chuyên gia Đặng Thủy vừa bị lừa mất 5 tỷ vừa gặp cú sốc tâm lý vì bị giang hồ đe dọa. Cú trượt ấy khiến chuyên gia tự hỏi: “Tại sao mình lại gặp chuyện này? Làm thế nào để giàu bền vững, hạnh phúc thật sự?”
Sau đó, chuyên gia Đặng Thủy bắt đầu hành trình học hỏi sâu hơn và áp dụng tri thức vào thức tế, như: thiền định, NLP (lập trình ngôn ngữ tư duy), quản lý tài chính, tìm hiểu về “Bí mật tư duy triệu phú”, sức mạnh tiềm thức, luật hấp dẫn…
Đến năm 2017–2018, Chuyên gia Đặng Thủy tiến đến cột mốc triệu đô tiếp theo với lĩnh vực tiền điện tử: “Khi dùng công cụ coaching cho đội nhóm, tôi giúp nhiều người tạo ra dòng tiền rất tốt và bản thân tôi cũng lại cán mốc triệu đô lần thứ hai. Nhưng lần này, tiền lại không giữ được vì tiền điện tử mất giá, không bán được, tài sản “đóng băng”.”
Biểu đồ tài chính theo hình sin “lên đỉnh – xuống đáy” khiến chuyên gia đau đáu một nỗi niềm “Làm thế nào để giàu bền vững, hạnh phúc thật sự?” và quyết tâm tìm ra con đường phát triển tài chính bền vững. Chuyên gia bắt đầu dấn thân vào hành trình học hỏi sâu hơn về khoa học tâm thức, thiền định, lập trình ngôn ngữ tư duy, quản lý tài chính,… để lý giải vì sao con người chạy theo đồng tiền mà không dừng lại được.
Trải qua hành trình thăng trầm với tiền bạc và đạt nhiều thành công, chuyên gia Đặng Thủy nhận ra: Tài chính chính là dòng tiền. Quản lý tài chính là quản lý dòng tiền. Và tiền cũng là một dạng năng lượng. Vậy nên, điều quan trọng không chỉ là kiếm được bao nhiêu tiền mà còn là hiểu và làm chủ năng lượng tài chính của chính mình. Khi đã thực sự tự tại với tiền, chị càng thấm thía giá trị của việc dạy con tư duy tài chính lành mạnh ngay từ sớm. Bởi nếu thế hệ trước phải “học bằng vấp ngã” thì thế hệ sau hoàn toàn có thể “học bằng trải nghiệm có hướng dẫn”.
Với tâm huyết của một người mẹ và một chuyên gia tâm lý, chị mong muốn các bậc phụ huynh giúp con xây dựng nền tảng vững chắc về tài chính từ nhỏ – bắt đầu từ những bài học đơn giản, dễ thực hành nhất. Và đó chính là bốn trụ tài chính cơ bản dành cho các con.
Bốn trụ tài chính cơ bản của các con
Có thể bạn đã biết tới phương pháp 6 chiếc lọ tài chính cá nhân. Người lớn thường có sáu nhu cầu tài chính lớn, là: nhu cầu thiết yếu, đầu tư sinh lời, quỹ tiết kiệm, phát triển bản thân, hưởng thụ cuộc sống, từ thiện.
Đối với các con, cha mẹ có thể áp dụng theo đó nhưng với phiên bản đơn giản hơn là bốn trụ tài chính cơ bản: chi tiêu, tiết kiệm, cho đi và đầu tư.
- Chi tiêu là khả năng sử dụng tiền một cách có chọn lọc để đáp ứng nhu cầu cá nhân. Thông qua việc phân biệt giữa “cần” và “muốn”, trẻ học được cách tiêu tiền có trách nhiệm, ví dụ như: mua sách, đồ chơi, ăn vặt hay quà sinh nhật cho bạn.
- Tiết kiệm giúp con rèn luyện khả năng trì hoãn sự thỏa mãn và lập kế hoạch cho tương lai. Khi con biết dành dụm để mua xe đạp, đi du lịch hay đạt được mục tiêu cá nhân, con đang hình thành thói quen quản lý tài chính bền vững.
- Cho đi là bài học về lòng trắc ẩn và trách nhiệm xã hội. Việc con biết dùng tiền để giúp đỡ người khác, quyên góp cho hoạt động thiện nguyện giúp nuôi dưỡng nhân cách và giá trị sống.
- Đầu tư dạy trẻ hiểu nguyên tắc sinh lời và tư duy dài hạn. Con có thể bắt đầu từ những hoạt động nhỏ như làm đồ handmade để bán, gửi tiết kiệm hoặc đầu tư nhỏ cùng cha mẹ.
Bốn trụ tài chính này không chỉ giúp trẻ rèn kỹ năng quản lý tiền bạc mà còn hình thành tư duy tài chính tích cực từ sớm. Khi con biết điều tiết và trân trọng nguồn lực tài chính của mình, con sẽ tự tin hơn trên hành trình trưởng thành – một nền tảng vững vàng để “con vững tài chính, cha mẹ vững tâm”.
Theo chuyên gia Đặng Thủy, việc dạy con về tài chính từ sớm không chỉ giúp con hiểu giá trị của đồng tiền mà còn nhận ra rằng mình có đủ năng lực để quản lý và sử dụng nguồn lực này một cách có trách nhiệm.
Tư duy tài chính phù hợp theo độ tuổi
Nguyên tắc 10.000 giờ rèn luyện liên tục chỉ ra rằng để một người thành thạo hoặc trở thành chuyên gia trong bất kỳ lĩnh vực nào, họ cần ít nhất 10.000 giờ thực hành có mục tiêu, đều đặn và có phản hồi. Điều này áp dụng cả trong việc hình thành thói quen quản lý tài chính cho trẻ từ sớm.
Khi quy đổi ra thời gian thực tế, điều này tương đương khoảng 4 năm tích lũy đều đặn. Vì vậy, nếu trẻ được hướng dẫn và thực hành các nguyên tắc tài chính từ sớm, hành trình phát triển tư duy tài chính sẽ trở nên tự nhiên và bền vững hơn.
Giống như việc một chiếc cây, dù được uốn nắn hay không thì nó vẫn vươn dài, phát triển mỗi ngày. Nếu các con không được hướng dẫn đúng, thói quen tài chính vẫn sẽ tự hình thành. Nhưng đó là hình thành tự do và hoàn toàn có thể đi theo chiều hướng tiêu cực. Trẻ sẽ hình thành hai xu hướng rõ rệt: hoặc tiêu sản, hoặc tích sản.
Nếu một đứa trẻ được thực tập liên tục trong 4 năm, đến năm 20 tuổi, các con đã có “kinh nghiệm lão luyện” trong việc sử dụng tiền. Lúc này, cha mẹ không còn cần nhắc nhở con quản lý tài chính, bởi kỹ năng ấy đã “ngấm vào máu”.
Trong quá trình đồng hành cùng khách hàng, chuyên gia Đặng Thủy từng tiếp xúc với nhiều trường hợp bị tổn thương từ một việc rất phổ biến tại các gia đình Việt Nam. Đó là cha mẹ lấy tiền mừng tuổi của con.
Một khách hàng nam chia sẻ rằng từ khi anh còn nhỏ, mỗi lần được nhận tiền mừng tuổi, mẹ đều nói “để mẹ giữ hộ”, rồi sau đó đều tiêu hết. Dần dần, anh hình thành niềm tin giới hạn rằng “có tiền rồi cũng sẽ bị lấy mất”. Khi trưởng thành, niềm tin ấy khiến anh vô thức tiêu hết tiền mình có, như một cách tái hiện trải nghiệm cũ.
Thực tế, cha mẹ thường nghĩ tiền mừng tuổi là “tiền của gia đình”, nhưng với trẻ nhỏ, đó là tiền của riêng con. Nếu cha mẹ không khéo léo, hành động “giữ hộ” ấy có thể để lại dấu ấn tâm lý sâu sắc, khiến con lớn lên với cảm giác mất kiểm soát về tài chính và thiếu niềm tin vào bản thân.
Giáo dục tài chính sớm giúp trẻ phát triển khả năng quản lý tiền trong vô thức – nghĩa là hình thành năng lực tự nhiên mà không cần gượng ép. Hành trình này gồm bốn bước phát triển năng lực tài chính trong tiềm thức: nhận biết, thực hành, duy trì và làm chủ. Khi hiểu cơ chế này, cha mẹ có thể đồng hành cùng con từ những bước đầu tiên.
Vậy, cần dạy các con về tài chính theo từng độ tuổi ra sao?
Chuyên gia tâm lý Đặng Thủy gợi ý về 3 giai đoạn quan trọng như sau:
- Ở giai đoạn từ 6 đến 10 tuổi, trẻ cần được làm quen với khái niệm tiền. Tiền là phương tiện trao đổi giá trị, là năng lượng trung tính – không tốt, không xấu mà mang ý nghĩa do con người gán cho nó. Nếu trẻ được dạy rằng tiền là công cụ để mang lại bình an, hạnh phúc, não bộ sẽ ghi nhận tiền như năng lượng tích cực và có xu hướng thu hút nó. Ngược lại, nếu tiền bị gắn với cảm xúc tiêu cực như mâu thuẫn, chia ly hay bất hạnh, não sẽ có xu hướng đẩy tiền đi.
- Từ 11 đến 14 tuổi, trẻ bắt đầu học quản lý tiền tiêu vặt và tiết kiệm có mục tiêu. Đây là giai đoạn thực hành những kỹ năng cụ thể: chia tiền thành các phần chi tiêu – tiết kiệm – cho đi – đầu tư nhỏ cùng cha mẹ. Việc cho con quyền tự quản lý giúp trẻ rèn trách nhiệm và hiểu giá trị lao động.
- Đến 15–18 tuổi, thanh thiếu niên nên được hướng dẫn tư duy kiếm tiền an toàn và tự lập tài chính. Khi trẻ được làm quen với cách kiếm tiền đúng đắn – như bán đồ handmade, hỗ trợ việc nhà có thưởng hay tham gia dự án học hỏi, các em sẽ phát triển năng lực tự tin và độc lập mà không bị áp lực phải kiếm tiền để sống.
Dạy con tư duy tài chính theo độ tuổi không chỉ giúp con hiểu giá trị của đồng tiền mà còn giúp cha mẹ nuôi dưỡng niềm tin tích cực về tiền bạc. Từ đó, trẻ trưởng thành với thái độ trân trọng, biết sử dụng tiền như một công cụ phục vụ hạnh phúc và phát triển bản thân.
Mô hình 5 bước giúp cha mẹ rèn luyện tư duy tài chính cho con hiệu quả
1. Nhận biết giá trị của đồng tiền
Giáo dục tài chính cho trẻ không chỉ dừng ở việc cho con bao nhiêu tiền, mà quan trọng hơn là dạy con hiểu tiền đến từ đâu và tượng trưng cho điều gì. Tiền chính là thước đo của giá trị lao động, là phần thưởng cho những nỗ lực và sự đóng góp của mỗi người.
Cha mẹ nên giúp con hiểu rằng, mỗi đồng tiền đều được tạo ra từ công sức, trí tuệ và thời gian. Từ đó con sẽ biết trân trọng giá trị bản thân. Khi con nhận ra tiền là kết quả của lao động, con sẽ học được sự kiên nhẫn, trách nhiệm và biết tiêu tiền có mục đích.
Kể cả là tiền thừa kế thì đó cũng là mồ hôi công sức của cha mẹ chứ cũng không phải là tự nhiên có. Nếu không dạy con điều này, dù cha mẹ cho con cả chục tỷ đồng thì con cũng không vững vàng tài chính. – Chuyên gia Đặng Thủy
Và cách đơn giản nhưng quan trọng nhất để dạy con về giá trị của đồng tiền chính là làm gương về tài chính.
Trẻ nhỏ học nhiều nhất thông qua thân giáo – nghĩa là qua cách sống và hành động của cha mẹ. Khi cha mẹ biết quản lý tài chính thông minh, tiết kiệm và chi tiêu có kế hoạch, con sẽ tự nhiên hình thành thói quen tương tự. Ngược lại, nếu cha mẹ chi tiêu không kiểm soát, con rất dễ “sao chép” mô hình đó khi lớn lên.
Nhiều người trưởng thành phải mất 4–5 năm để thay đổi thói quen tài chính đã hình thành từ nhỏ. Vì thế, việc cha mẹ làm gương về tài chính chính là cách hiệu quả nhất giúp con học được tư duy tài chính lành mạnh mà không cần “học lại” khi trưởng thành.
Những bậc phụ huynh biết quản lý tiền, tiết kiệm hợp lý và không tiêu xài hoang phí sẽ là người thầy tốt nhất cho con trên hành trình đạt được sự tự do tài chính.
Khi được trải nghiệm quá trình lao động, con sẽ nhận ra rằng mình có thể mang giá trị của bản thân đi trao đổi và nhận lại những phần thưởng xứng đáng, có thể là sự khen ngợi, động viên, mối quan hệ tốt đẹp hoặc phần thưởng tài chính.
2. Quản lý tiền tiêu vặt
Đây là bước quan trọng để con thực hành kỹ năng quản lý tài chính cá nhân. Cha mẹ có thể cho con tiền theo tuần hoặc tháng, để con tự phân bổ vào các mục như chi tiêu, tiết kiệm, cho đi, và đầu tư nhỏ.
Thông qua đó, trẻ học được cách ra quyết định, hiểu hậu quả của lựa chọn và dần hình thành thói quen lập kế hoạch tài chính. Nhiều phụ huynh khi nhỏ không được cho tiền tiêu vặt thường lớn lên gặp khó khăn trong việc quản lý tài chính cá nhân. Vì vậy, cha mẹ hãy để con học điều đó sớm.
Cha mẹ có thể áp dụng theo quy tắc 4 trụ tài chính cơ bản mà chuyên gia Đặng Thủy đã chia sẻ ở phía trên, bắt đầu từ việc mỗi tuần con có 50.000 VNĐ và đề nghị con chia nhỏ ra theo các mục tiêu của mình. Sau đó, cha mẹ cùng ngồi lại để phân tích cho con hiểu đúng về việc quản lý tiền tiêu vặt là như thế nào.
3. Lập kế hoạch tài chính nhỏ
Ở bước này, cha mẹ giúp con viết ra những mục tiêu tài chính của ba nhóm: ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Đồng thời, con cần được hướng dẫn cách tính toán chi phí, thời gian và các hành động cụ thể để đạt được mục tiêu đó.
Ví dụ, nếu con muốn mua một món đồ chơi trị giá 300.000 đồng, hãy cùng con chia nhỏ số tiền này và lên kế hoạch tiết kiệm mỗi tuần, sau đó tính thời gian để đạt được mục tiêu. Khi con biết lập kế hoạch như vậy, con không chỉ học cách quản lý tài chính mà còn đang rèn luyện tư duy chủ động và năng lực làm chủ tiền bạc của chính mình.
Nếu một đứa trẻ có thể tư duy và hành động như thế này thì chẳng phải là con đã giàu có về tư duy tài chính rồi sao? Bởi vì “giàu” ở đây không chỉ là có nhiều tiền. Nó còn là giàu năng lực chủ động tài chính, biết cách tính toán, hoạch định và thực hiện từng bước để đạt được điều mình mong muốn.
Sau này, khi lớn lên, nếu con muốn mua những vật chất có giá trị to lớn hơn nhiều lần như: nhà, ô tô… hay thực hiện bất kỳ mục tiêu lớn nào, con sẽ biết cách lên kế hoạch, tính toán và từng bước hiện thực hóa ước mơ của mình.
Đây chính là quá trình thiết lập nền tảng tài chính cho con từng bước một.
4. Làm ra tiền (phù hợp)
Khi trẻ đã hiểu giá trị của đồng tiền và biết cách quản lý chi tiêu, cha mẹ hướng dẫn con làm ra tiền một cách phù hợp với lứa tuổi. Mục tiêu không phải để con “kiếm tiền nuôi sống bản thân” mà là giúp con hiểu giá trị của lao động và niềm vui khi tự tạo ra thành quả.
Cha mẹ có thể gợi ý cho con một số hình thức làm ra tiền đơn giản, an toàn và mang tính học hỏi như:
- Bán đồ handmade: làm vòng tay, thiệp, đồ thủ công nhỏ để bán cho bạn bè hoặc người thân.
- Hỗ trợ việc vặt trong gia đình: phụ giúp việc nhà, dọn phòng, tưới cây, chăm thú cưng… và nhận phần thưởng xứng đáng.
- Chia sẻ kiến thức hoặc kỹ năng: dạy kèm bạn nhỏ tuổi hơn, viết blog, làm video chia sẻ kinh nghiệm học tập…
Những hoạt động này vừa giúp trẻ rèn luyện tính tự lập, trách nhiệm vừa phát triển tư duy tài chính lành mạnh, hiểu rằng tiền không tự nhiên có, mà đến từ nỗ lực và giá trị bản thân mang lại.
Cha mẹ hãy luôn nhớ rõ điều quan trọng nhất: “Không phải con phải kiếm tiền để sống, mà để hiểu giá trị của lao động.”
5. Cùng con trải nghiệm và học hỏi qua thực tế
Những trải nghiệm khi con tham gia các hoạt động thực tế như đi chợ, lên kế hoạch chi tiêu cho buổi dã ngoại hay chơi các trò chơi mô phỏng tài chính sẽ giúp con rèn kỹ năng quản lý tiền trong môi trường an toàn và vui vẻ.
Đồng thời, cha mẹ cần tạo không gian an toàn để con thử và sai. Nhiều gia đình hốt hoảng, vội vàng trách mắng khi con tiêu tiền chưa hợp lý. Nhưng hành động đó không hề mang lại lợi ích gì. Thay vào đó, cùng con nhìn lại, rút kinh nghiệm để lần sau biết điều chỉnh. Chính quá trình “thử – sai – học” này mới giúp con thật sự trưởng thành trong tư duy tài chính.
Rèn luyện tư duy tài chính cho con không chỉ là dạy con cách tiêu tiền mà là trao cho con năng lực sống độc lập, tự chủ và biết trân trọng giá trị bản thân. Hành trình vạn dặm đều bắt đầu từ những bước chân đầu tiên. Khi cha mẹ làm gương, đồng hành và trao quyền cho con, thì chính con sẽ học được cách quản lý cuộc đời mình, bắt đầu từ việc quản lý từng đồng tiền nhỏ.
Hành trình này không cần bắt đầu bằng những bài học lớn lao, hãy bắt đầu từ những bước nhỏ nhưng đều đặn mỗi ngày. Chính sự kiên nhẫn và đồng hành của cha mẹ sẽ nuôi dưỡng trong con tư duy tài chính vững bền.
Nếu bạn mong muốn được đồng hành chuyên sâu hơn trên hành trình giúp con xây dựng tư duy tài chính lành mạnh hoặc cần chuyên gia tâm lý hướng dẫn cụ thể theo độ tuổi, vui lòng liên hệ Hotline: 0965898008 hoặc đặt ngay lịch hẹn với chuyên gia tại đây.
Có thể bạn quan tâm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!